توضیحات :
ادبیات نظری تحقیق پلیس، کارکرد پلیس، پلیس و امنیت، نظریه های امنی در 27 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.
بخشی از متن :
- تعاریف لغوی پلیس
دربررسی فرهنگ لغات بویژه فرهنگ های معتبر فارسی واژه پلیس مترادف با
کلماتی نظیر نظم ، پاسبان ،شهربانی، آجان، کلانتر ،ژاندارم و ...آمده است
که اکثر این واژه ها در گذر زمان ودرطول تاریخ اهمیت خود را از دست داده
اند . در مهم ترین موارد واژه پلیس اینگونه تعریف شده است:
- سازمانی درداخل کشور که متصدی حفظ نظم ومال افراد است (معین ،1375ص120).
- حفظ نظم وآرامش کشور را نمودن. (آریانپور، 1370ص576) . - سپاهی که نگهبان شهری است (داعی الاسلام،فرهنگ نظام فارسی ،112) - اداره شهربانی (دهخدا، 1330ص445).
- تعاریف مفهومی پلیس
پژوهشگران هر کدام از منظری خاص ،به تعریف مفهومی پلیس پرداخته اند .
برخی از این تعاریف مختلف پلیس در جوامع امروز نشان میدهند. برای مثال«ماکس
وبر» بر مفهوم قدرت در معنای مشروعیت تمرکز کرده است. تعریف مشهور وبر از
دولت به سان دستگاههای که حق انحصاری استفاده از کاربرد زور مشروع را دارد
،بیش از هر جایی در سازمان پلیس وحوزه اجرایی دولت محقق و جلوه گر می شود.
با این تعریف پلیس با استفاده از حق مشروع کار برد وسایل اجبار،به اسقرار
نظم وامنیت در جامعه نایل میشود ( فروند، 1370).
جرم شناسان به مفهوم دیگر از پلیس می پردازند که بازرسی،کشف ونظارت
درعرصه جامعه و زندگی را در بر میگیرد. دستگیری متخلفان و قانون شکنان،
ارائه خدمات اجتماعی امنیتی مثل برقراری نظم در رفت وآمد شهری ،حضور به
هنگام در مواقع برخورد خطرات در سطح شهر و برخورد قاطع با قانون شکنان
اجزای تعریف جرم شناسان از پلیس می باشد (جونز، 1998ص3).
دکتر ولی ا...انصاری واژه پلیس را بر گرفته از واژه یونانی پولیتیا
دانسته وآن را باکلمه پولیتیک به معنای سیاست، حکومت، مدنیت، شهرنشینی
ونظارت نزدیک واحتمالاُ هم ریشه میداند . به اعتقاد وی پلیس در مفهوم
امروزی آن در درجه اول یک سازمان دولتی یا محلی است که مسئول حفظ نظم،
امنیت آسایش و آرامش عمومی و متصدی حراست از جان، مال،حیثیت اشخاص می باشد و
در درجه دوم، بازرسی وکشف جرایم، جمع آوری دلایل، دستگیری متهمان و مجرمان
وسرانجام اجرای احکام کیفری را برعهده دارد (انصاری، 1380ص30).
به اعتقاد دکترکی نیا پلیس عبارت است از یک سازمان دولتی که ماموریتش
حمایت از قانون اساسی جلوگیری از تخطی،تامین نظم عمومی وحفظ جان و ناموس
اشخاص است(میرشفیعیان،1309ص14).
فرهنگ آریانپور پلیس را اینگونه تعریف کرده است :
« پلیس یک سازمان اجتماعی است که عهده دار اجرای
مقررات امنیت داخلی یک کشور و اعمال قدرت قانونی برای حفظ امنیت وآرامش آن
است » (آریانپور 1379ص1666).
بر اساس تعریفی که فرهنگ علوم سیاسی ارائه کرده است، سازمان پلیس را می
توان یک سازمان دولتی دانست که وظیفه اش برقراری و حفظ امنیت عمومی، اجرای
مقررات و نظارت اجتماعی پیشگیری از وقوع جرائم، تعقیب و کشف جرم ، مبارزه
با بزهکار وحمایت از بزه دیده و بطور کلی حفاظت از جان و مال و ناموس و
شرافت مردم بر طبق قانون است براین اساس پلیس یک سازمان عصر مدرن است(ایان
1381ص617).
-تعاریف قانونی پلیس (تعریف پلیس براساس قانون)
پلیس در کشور های گوناگون وابسته به سازمان ها و
وزارتخانه هایی مانند شهرداری ,دادگستری و وزارت کشور است،پلیس ایران تحت
عنوان نیروی انتظامی سازمانی است مسلح تحت تابعیت فرماندهی کل قوا و از
طرفی وابسته به وزارت کشور که طبق قانونی استخدامی کشور در زمره نیروهای
مسلح جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود.(فرازی، 1385ص117).
مفهوم پلیس و تعریف آن در آیین دادرسی کیفری و قوانین مربوط به تشکیل نیروی انتظامی و ژاندارمری و اداره وظیفه به شرح ذیل است:
ماده 19 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1290در تعریف ضابطین بیان می دارد
که: ضابطین عدلیه عبارتند از مامورینی که مکلفند به تفتیش و کشف جرائم
(خلاف، جنحه، جنایت...)و به اقداماتی که برای جلوگیری مرتکب یا متهم از
افراد یا مخفی شدن موافق مقررات قانون باید به عمل آید.ماده یک نظام نامه
اداره وظیفه مصوب1333، نظمیه را چنین تعریف می نماید: هیئتی کشوری که در
شهرها برای مراقبت امنیت عمومی و استقرار نظم و اجرای احکام و نظام نامه ها
و قوانین و قواعد اداری و قضایی تشکیل شده است.(نظام نامه اداره نظمیه
،هیات وزیران ، 1333).
- ماده3 قانون تشکیل نیروی انتظامی مصوب27/4/69مهم ترین وظیفه پلیس استقرار نظم و امنیت و تامین آسایش عمومی دانسته شده است.
-در ماده 15 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه های عمومی و انقلاب اسلامی
مصوب 1378در خصوص تعریف ضابطین ،اساسی ترین وظایف پلیس را وظایف ضابطین بر
شمرده است.
- تعریف کارکردی پلیس
تغییرات ماهوی دولت وجامعه در جهان جدید در سایه تحولات اجتماعی رابطه
دولت وجامعه را هم دگرگون ساخته است. در دولتهای مدرن، این رابطه براساس
مفهوم شهروندی تعریف شده است. شهروند از یکسو ،دارای حقوق و امتیازات و از
سوی دیگر واجد وظایف و تعهدات است یکی از سازمان هایی که در دولت مدرن واسط
بین دولت و مردم می باشد سازمان پلیس است پلیس در دولت مدرن ،نقش مضاعفی
بر عهد دارد از یک سوی نیروی دولتی اجبار کننده و دارای قدرت مشروع قانونی
است و از سوی دیگر یک نیروی مدنی است که هیچ فاصله ای میان او ومردم وجود
ندارد .
اقتدار پلیس در تامین نظم و استقرار و نگهداری امنیت تجلی میشود.همانطور
که دولت نماد قدرت و قانون و نظم است پلیس هم نماد تجسم ویژگی های نظام
سیاسی بوده و حقیقت و محتوای یک نظام سیاسی در عمل پلیس
جلوه و نمود می یابد. حکومت فراگیر ترین سازمان جامعه از حیث قدرت واعمال
اقتدار می باشد. قانون گرایی و سازمان گرایی حکومت باعث میشود که گاه این
اقتدار فراگیر، دولتمردان و سیاستمداران را هم در گیر فعالیت و عمل پلیسی
می کند.
هویت مدنی واجتماعی پلیس عمدتا درحیطه عمل و رفتارپلیس ظاهر میشود.بدین
معنا که پلیس با حفظ هویت سازمانی با توجه به نوع فعالیت وارد حوزه عمومی
شده وبا شهروندان در فعالیت های مدنی و اجتماعی مشارکت کرده و پاسخگوی
درخواست مردم برای استفاده از خدمات پلیس می شود
امروزه در کشورهای پیشرفته پلیس با بهرمندی از تحقیقات روانشناسی، مردم
شناختی و جامعه شناختی و در راستای اعمال اقتدار به میزان زیادی توانسته
است قدرت اقناعی خود را افزایش دهد (سیمای تحولی ناجا،1383).
- تعدد وتنوع وظایف پلیسی
پلیس در تمام دنیا همزمان با تغییر و تحولات اجتماعی, سازمان خود را
متناسب با این تغییرات ساماندهی کرده است. بنابراین با نگاهی تاریخی به
وظایف پلیس معلوم می گرددکه در طول زمان, وظایف پلیس ابعاد گوناگون و
متعددی به خود گرفته است. بطور کلی پلیس از یک منظر مسئولیت مهار وکنترل
جرم را بر عهده دارد و عامل اجرای قانون به شمار میرود و ازسوی دیگرتامین
کننده بسیاری از خدمات اجتماعی نیز می باشد ضمن اینکه در مواردی نیز با کمک
سایر دستگاه ها در نقش نمادهای فرهنگی ظاهر میشود. بنابراین اکثر کشورها
در قوانین مربوط به تشکیلات و سازمان پلیس به همه ابعاد مورد نظرتوجه کرده
اند.
در نظام ج1010نیز بر اساس ماده 3 قانون نیروی انتظامی هدف از تشکیل این
نیرو استقرار نظم و امنیت و تامین آرامش عمومی و فردی ونگهبانی و پاسداری
از دستاوردهای انقلاب اسلامی در چهارچوب این قانون در قلمرو کشورایران
است..
- پلیس و امنیت
از گذشته تا کنون امنیت به عنوان اولین نیاز حیاتی انسانی مطرح بوده
است. امنیت یکی از اساسی ترین نیازهای اجتماعی است که افرادجامعه باید ازآن
برخوردارباشند. ونیز مهم تر از امنیت، موضوع احساس امنیت است وجود امنیت
در یک جامعه به همان اندازه مهم است که احساس امنیت روانی در آن جامعه.
همچنین وجود نقاط ضعف و تزلزل در هر جامعه ای،احساس امنیت خاطررا از سوی
مردم خدشه دار می کند.دراین میان گروهی از افراد ناسالم جامعه رفتاری خلاف
روال عادی و درتعارض با ارزشهای اجتماعی دارند و به فراخور اندیشه و نیات
خود، موجبات ضعف وتزلزل و بی ثباتی در بخش های از جامعه را فراهم
میاورند.به همین علت به منظورجلوگیری از ناامنی و دستیابی مجرمین به اهداف
سوء خود و افزایش ضریب امنیت اجتماعی، دولتها و نهادهای مسئول درصدد کنترل
وکاهش جرایم از طریق اجرای برنامه های پیشگیری از جرایم برامدند. پلیس
ودستگاه انتظامی نیز یکی از متولیان در راستای امنیت عمومی است که عمده
وظیفه ان پیشگیری انتظامی می باشد.
مردم، نیروهای امنیتی و انتظامی را حافظ جان و مال و ناموس خود می
پندارند و او را مجری قانون در زمینه افزایش امنیت می دانند ،اگرچه ممکن
است اجرای قانون توسط پلیس بر خلاف میل بعضی افراد جامعه باشد، اما به این
اعتبار که جامعه از طریق نمایندگان مردم به تصویب قوانین که منابع عمومی را
لحاظ می کند می پردازد. اکثریت غریب به اتفاق مردم، پلیس و نیروی انتظامی
را به عنوان نمایندگان خود در اجرای قانون حاکم بر کل جامعه می شناسد
وپذیرای اوامر و نواحی قانونی او هستند(جی1376).
- پلیس ونفوذ اجتماعی
هر تعاملی مستلزم اعمال قدری نفوذ اجتماعی است، حتی سطحی ترین برخورد ها
نیز اثر خود را هر چند جزیی، به شرکت کنندگان به جای می گذارند ،به بیان
دقیق تر، هر عقیده ای که اظهار می داریم ، هر خواهشی که می کنیم و هر
رفتاری که در قبال دیگری انجام می دهیم به نحوی بر آن فرد تاثیر می نهد،
البته اشکال بسیار نیرومند نفوذ اجتماعی وجود دارد که عمدتا در گروههای
بزرگتر روی می دهند، تعامل با یک نفر در مقایسه با تعامل در گروهی کامل چند
تفاوت مهم دارد، گروهی در مقایسه با طرف مقابل واحد ،حداقل به خاطر تعداد
اعضای خود می توانند بر افراد بسیار بیشتری اعمال دارند(بیگی، 1379).
- پلیس وانواع رویکردها
تحولات اقتصادی وسیاسی بر سازمانهای امنیت و شیوهای پیشگیری از بزهکاری و
وقوع جرم و مبارزه باعوامل بر هم زننده نظم، تاثیرات شایان توجهی گذارده
است. از عمده ترین رویکردها و رهیافتهای پلیسی می توان به سه نوع تقسیم
بندی مبتنی بر روشهای انجام ماموریتهای امنیتی اشاره نمود:
1)-رویکرد سیاسی:که با ماهیت اقتدار گرایانه بر محور حمایت از امنیت
طبقه حاکم و مراقبت از حکومت قرار دارد.دوران وجودی این نوع پلیس،قبل از
انقلاب صنعتی بوده و در ردیف نیروهای مسلح و نظامی به شمار می امده است.
2)-رویکرد حرفه ای: "سر رابرت پیل" مجری سازماندهی پلیس مرکزی برای
اولین بار در سال 1829 میلادی در شهر لندن،پلیس حرفه ای با توجه به زمینهای
تکوین و پیدایش جرایم و بزه های جدیدی را شکل داد.
3)-رویکرد جامعه محور: که با ماهیت مشارکت گرا بر محور استفاده از مردم وارتباط دو سویه با مردم استوار است.(عبدا...خانی، 1380ص163).
- پلیس و رویکرد جامعه محوری
درطول سالهای 1960تا 1980، در شرایطی که روند صعودی نرخ جرائم در جامعه،
وخامت اوضاع اجتماعی و افزایش درگیر خیابانی و شهری، امنیت عمومی شهروندان
را تهدید می کرد، توسط کارشناسان تمام جنبه های مربوط به فرآیند اجرای
قانون وتامین امنیت به منظور کشف علت مورد بازبینی وموشکافی دقیق قرار گرفت
و برای کلیه مسئولان این سوال جدی مطرح شد که چرا حکومت در سطوح مختلف
برای ایفای مسئولیت اولیه خود یعنی حفاظت از جان ومال شهروندان با شکست
مواجه شده است و بعد از تحقیقات ومطالعات در طول دو دهه به این نتیجه ختم
گردید که شیوه سنتی ارائه خدمت پلیسی که از سال1950 تا آن زمان ادامه داشته
و در آن مامورین پلیس سوار بر خودرو گشت زنی نموده و با مردم ارتباط مستمر
نداشته و وظیفه خود را فقط در پاسخ دادن به تلفن و بیسیم و رساندن خود به
صحنه جنایت بعد از وقوع آن فرض کرده بودند، برای تامین امنیت عمومی محل کار
وسکونت مردم جوابگو نیست و اگر چه شیوه واحد و نمونه پذیرفته شده جهانی در
ارائه خدمت پلیسی وجود ندارد با این وجود، روند خدمت پلیسی با گرایش جامعه
محوری از استقبال بیشتری برخوردار است.
